Rządowy program finansowania in vitro w Polsce 2024-2028 - zasady i kryteria kwalifikacji par
W roku 2024 wraca ogólnopolski program in vitro finansowany z budżetu państwa. Zgodnie z założeniami każdego roku na jego funkcjonowanie zostanie przekazane co najmniej 500 mln zł. Głównym celem rządowego programu jest zapewnienie parom dotkniętym niepłodnością równego dostępu do procedury zapłodnienia in vitro w ośrodku medycznie wspomaganej prokreacji oraz umożliwienie osobom przed lub w trakcie leczenia onkologicznego zabezpieczenie oocytów lub nasienia na przyszłość.
Jesteśmy po to, by odpowiedzieć na Twoje pytania
Skontaktuj się z naszym specjalistą
Program finansowania in vitro 2024-2028
Na program polityki zdrowotnej „Leczenie niepłodności obejmujące procedury medycznie wspomaganej prokreacji, w tym zapłodnienie pozaustrojowe prowadzone w ośrodku medycznie wspomaganej prokreacji, na lata 2024-2028” łącznie ma zostać przeznaczone 2,5 mld zł. Ma działać od 1 czerwca 2024 do 31 grudnia 2028 roku. Tego rodzaju programy zdrowotne mają bowiem wyznaczone ramy czasowe. Finansowaniu podlega cała procedura in vitro, zarówno kwalifikacja par, obejmująca m.in. konieczne badania, jak również wszystkie niezbędne części procedury zapłodnienia pozaustrojowego potrzebne do jej skutecznego i bezpiecznego przeprowadzenia. Warto zaznaczyć, że refundacja leków odbywa się z kolei zgodnie z przepisami ustawy o refundacji leków.
Ile procedur jest finansowanych w ramach programu in vitro?
Rządowy program finansowania in vitro składa się z czterech części: kwalifikacyjnej, klinicznej, biotechnologicznej, kriotransferu. Pierwszym etapem jest kwalifikacja pary do programu, obejmująca miedzy innymi niezbędne badania oraz konsultacje psychologa. W zależności od wyników kwalifikacji określony jest dalszy schemat leczenia. Para może skorzystać do 6 indywidualnych procedur wspomaganego rozrodu.
- Maksymalnie z 4 cykli zapłodnienia pozaustrojowego z własnymi komórkami rozrodczymi lub dawstwem nasienia.
- Maksymalnie z 2 cykli zapłodnienia pozaustrojowego z oocytami od dawczyń.
- Maksymalnie z 6 cykli z dawstwa zarodka.
Rządowy program refundacji in vitro - kwalifikacja par
Do ogólnopolskiego programu leczenia niepłodności metodą in vitro mogą zostać zakwalifikowane pary, spełniające następujące warunki kwalifikacji:
- pozostają w związku małżeńskim lub we wspólnym współżyciu,
- u których stwierdzono i potwierdzono dokumentacją medyczną, bezwzględną przyczynę niepłodności lub nieskuteczne, zgodnie z rekomendacjami i standardami praktyki lekarskiej, leczenie niepłodności w okresie 12 miesięcy poprzedzających zgłoszenie do programu.
- w przypadku korzystania z własnych komórek jajowych lub dawstwa nasienia:✔ wiek (w dniu kwalifikacji) - kobieta – do 42. roku życia - mężczyzna – do 55. roku życia ✔ w przypadku dawstwa nasienia - opinia psychologa potwierdzająca gotowość obojga partnerów do rodzicielstwa niegenetycznego
- w przypadku korzystania z dawstwa oocytów lub dawstwa zarodka: ✔ wiek (w dniu kwalifikacji): - kobieta - do 45. roku życia - mężczyzna - do 55. roku życia ✔ opinia psychologa potwierdzająca gotowość obojga partnerów do rodzicielstwa niegenetycznego
Kryteria wyłączenia z rządowego programu refundacji in vitro
Istnieją sytuacje, w których pary mogą być wyłączone z programu finansowania in vitro. Należą do nich:
- niespełnienie kryteriów kwalifikacji do programu,
- pisemna rezygnacja z udziału w programie,
- przeciwwskazania medyczne, w szczególności: ✔ nieodpowiednia reakcja na przeprowadzoną w ramach programu stymulację jajeczkowania, czego wyrazem jest brak pozyskania co najmniej dwóch dojrzałych komórek jajowych w dwóch cyklach stymulacji, w każdym z osobna, ✔ czynniki medyczne uniemożliwiające wykonanie procedury zapłodnienia pozaustrojowego dającej szansę na uzyskanie ciąży lub poród dziecka u uczestniczki programu, ✔ w przypadku korzystania z dawstwa oocytów lub dawstwa zarodka czynniki medyczne uniemożliwiające wykonanie procedury zapłodnienia pozaustrojowego dającej szansę na uzyskanie ciąży lub poród dziecka u uczestniczki Programu.
Potwierdzenie spełnienia kryteriów kwalifikacji do programu ma miejsce przed każdym kolejnym cyklem. Natomiast warto pamiętać, że jeśli między cyklami leczenia uczestnicy przestaną spełniać kryteria kwalifikacji do kolejnej procedury z użyciem własnych komórek jajowych jest możliwe zakwalifikowanie do procedury z dawstwem oocytów lub zarodków, o ile kryteria kwalifikacji i w tym przypadku są spełnione. Warto przy tym zaznaczyć, że w tym programie nie ma parametrów ograniczających wartości rezerwy jajnikowej np. AMH.
Program finansowania in vitro a wcześniejsze procedury zapłodnienia pozaustrojowego
Z ogólnopolskiego programu mogą także skorzystać pary, które przed wejściem w życie programu miały już, w ramach wcześniej realizowanych procedur (niezależne od ich źródeł finansowania), kriokonserwowane i przechowywane zarodki. Parom tym także przysługuje kriotransfer w ramach rządowego programu, zgodnie z ustalonym kosztem jednostkowym. Określone są tu także granice wieku, to znaczy w dniu zgłoszenia kobieta nie może przekroczyć 45. roku życia, a mężczyzna nie przekroczy 55. roku życia.
Rządowa refundacja in vitro przy kolejnym dziecku
Wcześniejsze procedury zapłodnienia in vitro i fakt posiadania dzieci nie wykluczają z udziału w rządowym programie. Para na każdym etapie będzie miała także możliwość rezygnacji z udziału w nim. Po uzyskaniu ciąży w wyniku procedury wspomaganego rozrodu, zrealizowanej w ramach programu i wykorzystaniu wszystkich utworzonych zarodków, para może powtórnie przystąpić do programu, jeżeli nadal spełnia kryteria kwalifikacji.
Co oznacza cykl in vitro?
W programie często pojawia się określenie cykl in vitro, oznacza to:
- w przypadku korzystania z własnych komórek jajowych lub dawstwa nasienia – pobieranie, zapładnianie komórek rozrodczych oraz wykonanie takiej liczby transferów, która doprowadzi do wykorzystania – przeniesienia do organizmu kobiety – wszystkich powstałych zarodków zdolnych do prawidłowego rozwoju;
- w przypadku korzystania z dawstwa oocytów – dobór dawczyni, przeprowadzenie u niej niezbędnych badań, pozyskanie oocytów, przechowywanie oocytów, rozmrożenie oocytów, zapłodnienie komórek rozrodczych (utworzenie zarodków) oraz wykonanie takiej liczby transferów, która doprowadzi do wykorzystania – przeniesienia do organizmu kobiety – wszystkich powstałych zarodków zdolnych do prawidłowego rozwoju;
- w przypadku korzystania z dawstwa zarodków – dobór dawców, rozmrożenie zarodków, przeniesienie do organizmu kobiety wszystkich zarodków zdolnych do prawidłowego rozwoju pochodzących z dawstwa od dobranych dawców.
Zaleca się w programie hodowlę zarodka do stadium blastocysty i transferowanie jednego zarodka. Warto pamiętać, że kolejny cykl pobrania i zapłodnienia komórki jajowej lub wykorzystania zarodków pochodzących z dawstwa nie może być wykonany bez wykorzystania wszystkich wcześniej uzyskanych i przechowywanych zarodków. Od tego jest wyjątek, gdy stwierdzono, że przeniesienie zarodka łączy się ze znacznie większym ryzykiem urodzenia dziecka dotkniętego wadą, która skutkowałaby ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem albo nieuleczalną chorobą - zarodek nie jest zdolny do prawidłowego rozwoju. Procedura kończy się potwierdzeniem ciąży klinicznej przy zastosowaniu badania USG, przeprowadzanego także w ramach ogólnopolskiego programu in vitro.
Zabezpieczenie płodności na przyszłość
Program rządowy daje również możliwość skorzystania z procedury zabezpieczania płodności, zamrożenia komórek jajowych lub plemników, u pacjentów przed lub w trakcie terapii onkologicznej. Pacjenci również muszą przejść kwalifikację i spełnić odpowiednie warunki medyczne oraz wiekowe:
- kobieta - od okresu dojrzewania do 40. roku życia
- mężczyzna - od okresu dojrzewania do 45. roku życia.
Cele szczegółowe rządowego programu finansowania in vitro
Szacuje się, że zapotrzebowanie na leczenie niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego może kształtować się w Polsce na poziomie 23-25 tysięcy cykli rocznie u około 15 tysięcy par. W związku z tym do celów ogólnokrajowego programu należy:
- zapewnienie równego dostępu do leczenia niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego,
- zwiększenie skuteczności leczenia niepłodności,
- osiągnięcie poprawy demograficznej,
- zapewnienie możliwości zabezpieczenia płodności na przyszłość u osób przed lub w trakcie leczenia onkologicznego o potencjale upośledzającym płodność.
Realizatorzy programu finansowania in vitro
Wkrótce ma zostać ogłoszony konkurs, na wybór ośrodków medycznych, które będą realizowały rządowy program finansowania in vitro. Pod uwagę będą brane kwestie personelu, wyposażenia i warunków lokalowych.
Leczenie niepłodności i refundacja in vitro w Polsce - prawo
Prawo za pomocą ustawy reguluje kwestię leczenia niepłodności w Polsce. Niedawno przyjęto także ustawę o refundacji in vitro z budżetu państwa. Jednocześnie na przestrzeni lat realizowano ogólnopolskie programy polityki zdrowotnej w zakresie in vitro, diagnostyki i leczenia niepłodności.